Varlık barışı, gerçek ve tüzel kişilerin yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının birtakım vergi avantajlarından yararlandırılmak suretiyle kayda alınması ve bu vesile ile anılan varlıkların Türk ekonomisine kazandırılması anlamına gelmektedir.
5 Temmuz 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7417 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un md.50 hükmüyle, 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 15. madde ile varlık barışına ilişkin yeni düzenlemeler yürürlüğe girmiştir. Düzenlemelerle, gerçek ve tüzel kişilere, yurt dışında ve yurt içinde bulunan varlıklarını kayda alma ve bazı avantajlardan ve ayrıcalıklardan yararlanma olanağı verilmiştir.
Yeni varlık barışı uygulamalarından yararlanılabilmesi için, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının 31.03.2023 tarihine kadar Türkiye’deki banka veya aracı kuruma bildirilmesi; yurt içindeki sayılan varlıkların ise 31.03.2023 tarihine kadar vergi dairelerine beyan edilmesi gerekmektedir.
Değişikliklerle birlikte varlık barışından yararlanmak için vergi ödeme yükümlüğü getirilmiştir. Önceden, varlık barışının kapsamına giren varlıkların Türkiye’ye getirilmesi nedeniyle vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılmamaktayken, söz konusu geçici madde ile varlık barışından yararlanmak için vergi ödeme yükümlülüğü getirilmiştir. Buna göre, banka ve aracı kurumlar, bildirilen varlıklar üzerinden belirlenen oranlara bağlı kalarak bildirim esnasında vergi tahsil etme ve bildirimi izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar bağlı bulunduğu vergi dairesine bu vergiyi beyan ederek ödemekten sorumludur.
Vergi oranları; 30.9.2022 tarihine kadar yapılan bildirimler için %1, 1.10.2022 tarihi ila 31.12.2022 tarihi (bu tarih dahil) arasında yapılan bildirimler için %2, 31.3.2023 tarihine kadar yapılan bildirimler için %3 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, bildirilen varlıkların Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılan hesaplara transfer edildiği veya yurt dışından getirilerek bu hesaplara yatırıldığı tarihten itibaren en az bir yıl süreyle tutulması halinde uygulanacak oran %0 olarak belirlenmiştir.
Varlık barışı uygulamasında bir diğer değişiklik de varlıkların kayda alınmasına ilişkindir. Değişiklikten önce, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için pasifte açtıkları özel fon hesaplarını serbestçe tasarrufa konu edebilmekteydi. Artık, bahsi geçen varlıkların kayda alınması amacıyla pasifte açılan fonların, bildirim ve beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmedikçe işletmeden çekilemeyeceği ve sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamayacağı düzenlenmiştir. Serbest meslek kazanç defteri ve işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler de eskiden varlık barışına konu varlıkları kanuni defterlerine kaydettirdikten sonra elden çıkarabilirken artık, bildirim veya beyan tarihinden itibaren iki yıl geçmeden işletmeden çekilemeyeceği öngörülmektedir.
Mevzuatta yapılan bir diğer değişiklikle, gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanların da yurtiçi varlık barışından yararlanabilmesi sağlanmıştır. Buna göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlar taşınmaz dışındaki varlıklarını en geç beyan tarihi itibarıyla banka veya aracı kurumlara yatırmak suretiyle diğer şartlar aranmaksızın varlık barışından yararlanabilecektir.
Değişikliklerle birlikte, tapu harcına ilişkin yeni bir düzenleme de öngörülmüştür. Yurt içi varlık barışı kapsamında beyan edilerek işletme kayıtlarına alınan taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden harç alınmayacaktır. Ayrıca, söz konusu taşınmazların işletmeye devrinin 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu anlamında “elden çıkarma” sayılmayacağını düzenlendiğinden, taşınmazın devrinden doğan kazanç vergiye tabi gelire dahil edilmeyecektir.
İşbu bilgi notundaki değerlendirmeler herhangi bir hukuki kanaat niteliğinde değildir. Bu değerlendirmelerden ötürü Astra Hukuk Bürosu’na herhangi bir sorumluluk atfedilemez. Bilgi notunun konusu hakkında detaylı bilgi ve profesyonel destek almak için ekibimizle iletişime geçilmesini tavsiye ederiz.